Οπαδισμός, ταυτότητες και αντιπαλότητες: Στάσεις οργανωμένων οπαδών για τη βία και το ελληνικό ποδόσφαιρο
Λέξεις-κλειδιά:
οπαδισμός, αντιπαλότητες, οργανωμένοι οπαδοί, ταυτότητες, βία, χουλιγκανισμός, στάσειςΠερίληψη
Αξιοποιώντας τα ευρήματα έρευνας που διεξήχθηκε σε κοινότητες οργανωμένων οπαδών σε αστικές περιοχές της χώρας στην περίοδο της οικονομικής κρίσης, η εργασία αυτή εξετάζει κοινωνικές και πολιτισμικές διαστάσεις του ποδοσφαιρικού οπαδισμού, τις αντιπαλότητες που χαρακτηρίζουν την πολιτική οικονομία του σύγχρονου επαγγελματικού ποδοσφαίρου και τους κοινωνικούς παράγοντες που επηρεάζουν το φαινόμενο της βίας στους αθλητικούς χώρους. Τα ευρήματα αναδεικνύουν τις βαθύτερες κοινωνικές εντάσεις που κρύβονται πίσω από τις οπαδικές συγκρούσεις. Η βία στους αθλητικούς χώρους είναι σύνθετο κοινωνικό φαινόμενο που κρύβει πίσω της τη νεανική δυσφορία για τους κοινωνικούς θεσμούς και τα ανεπίλυτα προβλήματα των νέων, τις σχέσεις εξουσίας που χαρακτηρίζουν τις κοινωνίες του σύγχρονου ποδοσφαίρου και την αίσθηση της ανυποληψίας και διαφθοράς που επικρατεί στον χώρο του που επηρεάζει τις στάσεις των οπαδών για τη βία. Ο οπαδισμός λειτουργεί ως ένας αμφίσημος κοινωνικός χώρος: από τη μια, ένα καταφύγιο πραγματικής ή φαντασιακής ασφάλειας και έκφρασης του συνανήκειν και της αλληλεγγύης σε ένα κατακερματισμένο κοινωνικό κόσμο' από την άλλη, σε ορισμένες περιστάσεις, μπορεί να μετατραπεί σε μια δεξαμενή «λαϊκής» παραβατικότητας όπου η βία γίνεται αποδεκτή ως μια φυσική τάξη πραγμάτων που προκαλεί συναισθηματική απόλαυση και επιβραβεύεται από την κοινότητα με φήμη και γόητρο.
Αναφορές
Αντωνιάδης Α. & Νικολακάκης Μ. (2013). ‘Ρομαντικοί και όχι παραβατικοί’. Ταυτότητα και πολιτική στις κοινότητες οπαδών του Άρη. Στο Γ. Ζαϊμάκης και Ν. Κοταρίδης (επιμ.) Ποδόσφαιρο και κοινότητες οπαδών: αντιπαλότητες και πολιτικές της ταυτότητας (σελ. 314-340). Αθήνα: Πλέθρον.
Αστρινάκης Α. (1996). Οι υποκουλτούρες των φανατικών οπαδών στην Δυτική Αττική. Συσχετιστική διαπραγμάτευση ορισμένων κεντρικών ερευνητικών ευρημάτων και θεωρητικών ζητημάτων. Στο Α. Αστρινάκης & Λ. Στυλιανούδη (επιμ.) Χέβυ μέταλ, ροκαμπίλι και φανατικοί οπαδοί: νεανικοί πολιτισμοί και υποπολιτισμοί στη Δυτική Αττική (σελ. 469-544). Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα
Armstrong, G (1998). Football Hooligans: Knowing the Score. Oxford: Berg Publisher Ltd.
Βαφέας Ν. & Κοταρίδης Ν. (2015) Το φαινόμενο της βίας στην Ελλάδα (1974-2004): μια ποσοτική κοινωνιολογική διερεύνηση. Στο Γ. Ζαϊμάκης & Ν. Κοταρίδης (επιμ.) Κοινωνία και αθλητισμός στην Ελλάδα: κοινωνιολογικές και ιστορικές προσεγγίσεις (σελ. 321-338). Αθήνα, Αλεξάνδρεια.
Bourdieu, P. (1991). Sport and social class. Στο C. Mukerji & M. Schudson Rethinking Popular Culture: Contemporary perspectives in cultural studies (pp. 357-373). London: University of California Press.
Brown, A. (2007). ‘Not for Sale’ The destruction and reformation of football communities in the Glazer takeover of Manchester United. Soccer and Society 8 (4): 614-635. https://doi.org/10.1080/14660970701440972
Charleston, S. (2009). The English football ground as a representation of home. Journal of Environmental Psychology, 29: 144-150. https://doi.org/10.1016/j.jenvp.2008.06.002
Clark, T. (2006). I’m Scunthorpe ’til I die: constructing and (re)negotiating identity through a terrace chant. Soccer and Society, 7 (4), 494-507. https://doi.org/10.1080/146609706009 05786
Coakley, J. (2009). Sport in Society: Issues and Controversies (10th edition). Boston, MA: McGraw-Hill.
Critcher, C. (1979). ‘Football Since The War’ in Working Class Culture: Studies in History and Theory. London: Hutchinson.
Courakis, N. (1998). Football violence Not only a british problem. European Journal on Criminal Policy and Research, 6, 293-302. https://doi.org/10.1023/A:1008629810060
Δρένος Δ. (2013). ‘Και ΠΑΟΚ να μην υπήρχε/πάλι ΠΑΟΚ θα’ μουνα!. Συνθηματικός λόγος και οπαδική ταυτότητα. Στο Γ. Ζαϊμάκης και Ν. Κοταρίδης (επιμ.) Ποδόσφαιρο και κοινότητες οπαδών: αντιπαλότητες και πολιτικές της ταυτότητας (σελ. 291-313). Αθήνα: Πλέθρον.
Davis, L. (2015) Football fandom and authenticity: a critical discussion of historical and contemporary perspectives. Soccer & Society, 16:2-3, 422-436. https://doi:10.1080/14660970.2014.961381
Delaney, T. (2001). Community, Sport and Leisure. New York: Legend Books.
Dunning, E., Murphy, P. & Williams, J. (1986). Spectator violence at football matches: Towards a sociological explanation. The British Journal of Sociology 37, 221–244. https://doi.org/10.2307/590355
Dunning, E. (2000). Towards a sociological understanding of football hooliganism as a world phenomenon. European Journal on Criminal Policy and Research 8, 141–162. https://doi.org/10.1023/A:1008773923878
Dunning, E., Murphy, P., Waddington, I., & Astrinakis, A. (Eds.). (2002). Fighting fans: Football hooliganism as a world phenomenon. Dublin: University College Dublin Press.
Ζαϊμάκης Γ. (2015) ‘Νασαι περήφανος που είσαι Κρητικός’ Τοπικότητα, ταυτότητα και πολιτισμική μεταβολή στις κοινότητες των οργανωμένων οπαδών του ΟΦΗ. Στο: Γ. Ζαϊμάκης και Ε. Φουρναράκη (επιμ.), Αθλητισμός και κοινωνία στην Ελλάδα: κοινωνιολογικές και ιστορικές προσεγγίσεις (251-292). Αθήνα: Αλεξάνδρεια.
Ζαϊμάκης Γ. (2005). Το φαινόμενο της βίας στο Ελληνικό ποδόσφαιρο», Κοινωνική Εργασία 80, 223-247.
Ζαϊμάκης Γ., (2013) «Η πολιτική οικονομία του ποδοσφαίρου στην ύστερη νεωτερικότητα: εμπορευματοποίηση, παγκοσμιοποίηση και αποικιοποίηση». Στο Γ. Ζαϊμάκης και Ν. Κοταρίδης (επιμ.) Ποδόσφαιρο και κοινότητες οπαδών: αντιπαλότητες και πολιτικές της ταυτότητας (σελ. 27-58). Αθήνα, Πλέθρον.
Ζαϊμάκης Γ. (2018). Σύνδεσμοι οπαδών αθλητικών συλλόγων στην Ελλάδα: ιστορικές και θεσμικές διαστάσεις. Στο Δ. Γαργαλιάνος (επιμ.) Δομή και οργάνωση του Ελληνικού αθλητισμού. Αθήνα: Κλειδάριθμος (υπό έκδοση).
Ζαϊμάκης Γ. (2018). Νεολαία, συλλογική μνήμη και οπαδισμός στην Eλλάδα την περίοδο της Μεταπολίτευσης. Στο Κ. Κατσάπης (επιμ.) Oι Απείθαρχοι: Κείμενα για την Ιστορία της Νεανικής Αναίδειας τη μεταπολεμική περίοδο (σελ. 39-72). Αθήνα: Οκτώ.
Frosdick, S., & Newton, R. (2006). The nature and extent of football hooliganism in England and Wales. Soccer & Society, 7, 403–422. https://doi.org/10.1080/14660970600905703
Giulianotti, R. (2002). Supporters, followers, fans and flaneurs. A taxonomy of spectator identities in football. Journal of Sport & Social Issues, 26 (1), 25-46.
Giuliannoti, R. & Robertson, R. (2004). The globalization of football: a study in the glocalization of serious life. British Journal of Sociology, 55 (4), 545-568. https://doi.org/10.1111/j.1468-4446.2004.00037.x
Hill, T., Canniford R. & Millward P. (2018). Against modern football: Mobilising protest movements in social media. Sociology, 52(4), 688–708. https://doi.org/10.1177/0038038516660040
Κουράκης Ν. (1998). Έκθεση για τη βία στα ελληνικά γήπεδα. Αθήνα: ΧΙΙΙ Άτυπη Διάσκεψη Υπουργών Αθλητισμού των χωρών του Συμβουλίου της Ευρώπης.
Kerr, J. H. (1994). Understanding soccer hooliganism. Buckingham: Open University Press.
Kerr, J. H. (2005). Rethinking aggression and violence in sport. London: Routledge.
King, A. (2003). The European ritual. Aldershot: Ashgate.
Lewis, J. M. (2007). Sports fan violence in North America. Lanham, MD: Rowman &
Littlefield.
Mark, M., Bryant, F., & Lehman, D. (1983). Perceived injustice and sports violence. In J. H. Goldstein (Ed.), Sports violence (pp. 83–109). New York, NY: Springer.
Mastrogiannakis, D. & Dorville C. (Eds.). (2012). Risk management and sport events. Paris, France: Le Manuscrit.
Messner, M. A. (1990). When bodies are weapons: Masculinity and violence in sport.
International Review for the Sociology of Sport, 25, 203–219. https://doi.org/10.1177/101269029002500303
Nash, R. (2000). Contestation in Modern English Professional Football: The Independent Supporters Association Movement. International Review for the Sociology of Sport 35, 4, 465–486.
Newson, M. (2019). Football, fan violence, and identity fusion. International Review for the Sociology of Sport, 54(4), 431–444. https://doi.org/10.1177/1012690217731293
O'Neill, M. (2005). Policing football: Social interaction and negotiated disorder. Basingstoke: Palgrave.
Παπαγεωργίου Δ. (1996). Μια ‘άλλη» Κυριακή: ‘τρέλα’ και ‘αρρώστια’ στα Ελληνικά γήπεδα. Θεσσαλονίκη: Παρατηρητής.
Pluyel, P. & Hong, Q.N. (2014). Combining the Power of Stories and the Power of Numbers: Mixed Methods Research and Mixed Studies Reviews. Annual Review of Public Health, 35, 29–45. https://doi.10.1146/annurev-publhealth-032013-182440
Redhead, S. (2008). Firms, crews and soccer thugs: The slight return of football hooligan subcultures. Ιn M. Atkinson & K. Young (Eds.) Tribal play: Subcultural journeys through sport (pp. 67–81). Bradford: Emerald.
Redhead, S. (2015). The firm: Towards a study of 400 football gangs. Sport in Society, 18, 329–346. https://doi.10.1080/17430437.2014.961341
Rookwood, J. and Spaaij, R. (2017). Violence in football: overview, prevalence and risk factors. In P. Sturmey (Ed.), The Wiley Handbook of Violence and Aggression (pp.222-231). New York: John Wiley and Sons.
Σπύρος Θ. (2013). Ποδόσφαιρο και ποιητικές της ταυτότητας. Μια ανθρωπολογική προσέγγιση. Στο Γ. Ζαϊμάκης και Ν. Κοταρίδης (επιμ.) Ποδόσφαιρο και κοινότητες οπαδών: αντιπαλότητες και πολιτικές της ταυτότητας (σελ. 237-258). Αθήνα, Πλέθρον.
Small, ML. (2011). How to Conduct a Mixed Methods Study: Recent trends in a rapidly growing literature. Annual Review of Sociology 37, 57–86. https://doi.org/10.1146/annurev.soc.012809.102657
Spaaij, R (2006). Understanding football hooliganism: A comparison of six western European football clubs. Amsterdam: Amsterdam University Press.
Spaaij, R. (2007). Football hooliganism as a transnational phenomenon: Past and present analysis: A critique- More specificity and less generality. International Journal of the History of Sport, 24: 411–431. https://doi.org/10.1080/09523360601157156
Spaaij, R. (2014). Sports crowd violence: An interdisciplinary synthesis. Aggression and Violent Behavior 19, 146–155. https://doi.org/10.1016/j.avb.2014.02.002
Spaaij, R. & Anderson, A. (2010). Soccer fan violence: A holistic approach. A reply to Braun and Vliegenthart. International Sociology, 25, 561–579. https://doi.org/10.1177/0268580909351328
Stone, C. (2007) The Role of Football in Everyday Life. Soccer & Society, 8 (2-3): 169-184. https://doi.org/10.1080/14660970701224319
Stott, C. J., Hutchison, P., & Drury, J. (2001). Hooligans abroad? Inter-group dynamics, social identity and participation in collective “disorder” at the 1998. World Cup Finals. British Journal of Social Psychology, 40, 359–384. https://doi.org/10.1348/014466601164876
Stott, C. J., & Pearson, G. (2007). Football “hooliganism”: Policing and the war on the “English disease”. London: Pennant Books.
Τζούκας Β. (2013). Λόγος περί πολιτικής στον λόγο των οργανωμένων οπαδών ποδοσφαίρου: Η περίπτωση του Παναθηναϊκου. Στο Γ. Ζαϊμάκης και Ν. Κοταρίδης (επιμ.) Ποδόσφαιρο και κοινότητες οπαδών: αντιπαλότητες και πολιτικές της ταυτότητας (σελ. 259-272). Αθήνα: Πλέθρον.
Τσιμπογιάννη Μ. (2013). Ταυτότητα και αντιπαλότητα στους οπαδούς του Ολυμπιακού. Στο Γ. Ζαϊμάκης και Ν. Κοταρίδης (επιμ.) Ποδόσφαιρο και κοινότητες οπαδών: αντιπαλότητες και πολιτικές της ταυτότητας (σελ. 273-290). Αθήνα: Πλέθρον.
Τσουκαλά Α. (2013). Περί «επικινδυνότητας της οπαδικής βίας. Στο Γ. Ζαϊμάκης και Ν. Κοταρίδης (επιμ.). Ποδόσφαιρο και κοινότητες οπαδών: αντιπαλότητες και πολιτικές της ταυτότητας. Αθήνα, Πλέθρον, 202-220.
Taylor, I. (1987) Putting the boot into a working-class sport: British Soccer after Bradford and Brussels. Sociology of Sport Journal 4, 171–191. https://doi.org/10.1123/ssj.4.2.171
Taylor, I. (1971) ‘Football Mad: A Speculative Sociology of Football Hooliganism’. In The Sociology of Sport: A Collection of Readings, ed. E. Dunning, 359–64. London: Frank Cass,
Taylor, P. (1990). Inquiry into the Hillsborough Stadium Disaster: Final report. London. HMSO.
Tsoukala, A. (2009). Football hooliganism in Europe: Security and civil liberties in the balance. Basingstoke, UK: Palgrave Macmillan
Waddington, D., & King, M. (2005). The disorderly crowd: From classical psychological reductionism to socio-contextual theory—The impact on public order policing strategies. The Howard Journal, 44, 490–503. https://doi.org/10.1111/j.1468-2311.2005.00393.x
Wann, D. L. (1993). Aggression among highly identified spectators as a function of their need to maintain a positive social identity. Journal of Sport & Social Issues, 17, 134–143. https://doi.org/10.1177/019372359301700207
Wann, D. L., Culver, Z., Akanda, R., Daglar, M., de Divitiis, C., & Smith, A. (2005). The effects of team identification and game outcome on willingness to consider anonymous acts of hostile aggression. Journal of Sport Behavior, 28 (3), 282-294.
Williams, J. (2013). «Είμαστε παράξενοι και το ξέρουμε». Αθλητικός οπαδισμός τον 21ο αιώνα. Στο Γ. Ζαϊμάκης και Ν. Κοταρίδης (επιμ.) Ποδόσφαιρο και κοινότητες οπαδών: αντιπαλότητες και πολιτικές της ταυτότητας (σελ. 59-85). Αθήνα: Πλέθρον.
Wolf, Ch., Joye, D., Smith, T.W. & Fu, Y. (2016). The SAGE handbook of survey methodology. London: Sage Publications.
Young, K. (2012). Sport, violence and society. New York, NY: Routledge.
Young, K. (2015). Assessing the sociology of sport: on sport violence and ways of seeing. International Journal of Sociology of Sport, 50 (4-5), 640-644. https://doi.org/10.1177/1012690214547373
Zaimakis, Y. (2018). Football fan culture and politics in modern Greece: the process of fandom radicalization during the austerity era. Soccer and Society, 19 (2), 252-270. https://doi.org/10.1080/14660970.2016.1171214
Zaimakis, Y. (2022). Reclaiming the football commons: self-organized Antifa sport clubs against modern football in crisis-stricken Greece. Soccer and Society https://doi.org/10.1080/14660970.2022.2106975
Ψαρράς Δ. (2012). Η μαύρη βίβλος της Χρυσής Αυγής. Αθήνα: Πόλις.
Λήψεις
Δημοσιευμένα
Πώς να δημιουργήσετε Αναφορές
Τεύχος
Ενότητα
Άδεια
Οι Συγγραφείς που δημοσιεύουν εργασίες τους σε αυτό το περιοδικό συμφωνούν στους παρακάτω όρους:
α. Οι Συγγραφείς διατηρούν τα Πνευματικά Δικαιώματα και χορηγούν στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης ενώ ταυτόχρονα τα πνευματικά δικαιώματα της εργασίας προστατεύονται σύμφωνα με την Creative Commons Attribution License που επιτρέπει σε τρίτους - αποδέκτες της άδειας να χρησιμοποιούν την εργασία όπως θέλουν με την προϋπόθεση της διατήρησης των διατυπώσεων που προβλέπονται στην άδεια σχετικά με την αναφορά στον αρχικό δημιουργό και την αρχική δημοσίευση σε αυτό το περιοδικό.
β. Οι Συγγραφείς μπορούν να συνάπτουν ξεχωριστές, και πρόσθετες συμβάσεις και συμφωνίες για την μη αποκλειστική διανομή της εργασίας όπως δημοσιεύτηκε στο περιοδικό αυτό (π.χ. κατάθεση σε ένα ακαδημαϊκό καταθετήριο ή δημοσίευση σε ένα βιβλίο), με την προϋπόθεση της αναγνώρισης και την αναφοράς της πρώτης δημοσίευσης σε αυτό το περιοδικό.
γ. Το περιοδικό επιτρέπει και ενθαρρύνει τους Συγγραφείς να καταθέτουν τις εργασίες τους μέσω διαδικτύου (π.χ. σε ένα ακαδημαϊκό καταθετήριο ή στους προσωπικές τους ιστοσελίδες) πριν και μετά από τις διαδικασίες της δημοσίευσης, καθώς αυτό μπορεί να οδηγήσει σε παραγωγική ανταλλαγή ιδεών και σκέψεων καθώς επίσης και σε γρηγορότερη και μεγαλύτερη χρήση και ευρετηρίαση της δημοσιευμένης εργασίας
