Αξιοποίηση του εννοιολογικού χάρτη σε ένα ολιστικό πρόγραμμα διδασκαλίας ελληνικών παραδοσιακών χορών στο μάθημα της Φυσικής Αγωγής
Λέξεις-κλειδιά:
θεωρητικές έννοιες, ανακεφαλαίωση, ολιστική προσέγγιση, Λαϊκός ΠολιτισμόςΠερίληψη
Ο πολυσύνθετος χαρακτήρας της μάθησης και η δημιουργική φύση της διδασκαλίας οδηγούν τους εκπαιδευτικούς σε μία ατέρμονη αναζήτηση μεθόδων, τρόπων και προσεγγίσεων διδασκαλίας με απώτερο σκοπό τη βέλτιστη επίτευξη των μαθησιακών στόχων. Ο εννοιολογικός χάρτης αποτελεί ένα δυναμικό εργαλείο σημασιολογικής οργάνωσης και μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε όλα τα στάδια της μαθησιακής διαδικασίας. Σκοπός της εργασίας ήταν η αξιοποίηση του εννοιολογικού χάρτη στο στάδιο της ανακεφαλαίωσης των θεωρητικών εννοιών ενός ολιστικού προγράμματος διδασκαλίας ελληνικών παραδοσιακών χορών. Συμμετέχοντες του προγράμματος ήταν 54 μαθητές/τριες της Ε΄ Τάξης από Δημοτικά Σχολεία της Π.Ε. Σερρών. Στην παρούσα εργασία περιγράφεται αναλυτικά ο σχεδιασμός, η κατασκευή, η χρήση και η συνεισφορά του εννοιολογικού χάρτη σε ένα ολιστικό πρόγραμμα, που προσεγγίζει σφαιρικά τον ελληνικό παραδοσιακό χορό σε συνδυασμό με επιμέρους στοιχεία του Λαϊκού Πολιτισμού. Συμπεραίνεται, ότι η συμπλήρωση του εννοιολογικού χάρτη από τους μαθητές οδήγησε επιτυχώς στην ανακεφαλαίωση των βασικών θεωρητικών εννοιών του προγράμματος, ενθάρρυνε τη συμμετοχή όλων των μαθητών και ενίσχυσε τη συνεργασία μεταξύ τους.Αναφορές
Aquilino, C. (2006). Children discover the fantastic world of paper. In A. J. Cañas & J. D. Novak (Eds.), Concept Maps: Theory, Methodology, Technology (pp. 40-43). Costa Rica: Universidad de Costa Rica.
Ausubel, D. P., Novak, J. D., & Hanesian, H. (1978). Educational Psychology: A Cognitive View (2nd Edition). New York: Holt, Rinehart and Winston.
Bascones, J., & Novak, J. (1985). Alternative instructional systems and the development of problem solving skills in physics. European Journal in Science Education, 7(3), 253-261.
Βασιλοπούλου, Μ. (2001). Ο χάρτης εννοιών ως εργαλείο μάθησης. Εφαρμογές στη Διδακτική της Βιολογίας και την περιβαλλοντική εκπαίδευση. Αθήνα: Εκδόσεις Γρηγόρη.
Cañas, A., Coffey, J., Carnot, M., Feltovich, P., Hoffman, R., Feltovich, J., et al. (2003). A Summary of Literature Pertaining to the Use of Concept Mapping Techniques and Technologies for Education and Performance Support. Pensacola, FL: Institute for Human and Machine Cognition.
Cassata-Widera, A. E. (2008). Concept mapping and early literacy: A promising crossroads. In A. J. Cañas, P. Reiska, M. Ahlberg & J. D. Novak (Eds.), Concept Maps: Connecting Educators (pp.189-196). Finland: Tallinn University.
Chang, K., Sung, Y., Chang, R., & Lin, S. (2005). A new assessment for computer-based concept mapping. Educational Technology & Society, 8(3), 138-148.
Γκαρτζονίκα-Κώτσικα, Ε. (2009). Ο ελληνικός παραδοσιακός χορός στην υποχρεωτική εκπαίδευση από το 1914 έως σήμερα. Αδημοσίευτη Διδακτορική Διατριβή, Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Αθήνα, Ελλάδα.
Clark, E. T. (1991). Holistic Education: A Search for Wholeness. In R. Miller (Ed.), New Directions in Education (pp. 53-62). Brandon, Vermont: Holistic Education Press.
Γουλή, Ε. (2007). Η Εννοιολογική χαρτογράφηση στη διδακτική της Πληροφορικής. Η αξιολόγηση ως εργαλείο μάθησης σε διαδικτυακά και προσαρμοστικά εκπαιδευτικά περιβάλλοντα. Αδημοσίευτη Διδακτορική Διατριβή, Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Αθήνα, Ελλάδα.
Γουλή, Ε., Γόγουλου, Α., & Γρηγοριάδου, Μ. (2006). Ο Εννοιολογικός Χάρτης στην Εκπαιδευτική ∆ιαδικασία του µαθήµατος της Πληροφορικής: Μια Πιλοτική ∆ιερεύνηση. Θέµατα στην Εκπαίδευση, Ειδικό Αφιέρωµα: Σύγχρονη έρευνα στη ∆ιδακτική της Πληροφορικής, 7(3), 351-377.
Γουλή, Ε., Γόγουλου, Α., Παπανικολάου, Κ., & Γρηγοριάδου, Μ. (2005). Αξιοποιώντας τον εννοιολογικό χάρτη ως εργαλείο διδασκαλίας και αξιολόγησης στο μάθημα Πληροφορικής Γυμνασίου. Στο Α. Τζιμογιάννης (επιμ.), Πρακτικά 3ου Πανελληνίου Συνεδρίου "Διδακτική της Πληροφορικής" (7-9 Οκτωβρίου). Κόρινθος: Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου.
Cowan, J. (1998). Ιδιώματα του ανήκειν: πολυγλωσσικές (συν)αρθρώσεις της τοπικής ταυτότητας σε μια κωμόπολη της Μακεδονίας. Στο Μ. Γκέφου-Μαδιανού (επιμ.), Ανθρωπολογική θεωρία και εθνογραφία (σελ. 583-618). Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
Γρηγοριάδου, Μ., Γουλή, Ε., & Γόγουλου, Α. (2003). Ο εννοιολογικός χάρτης στη µαθησιακή διεργασία της "Εκπαίδευσης από Απόσταση". Στο Α. Λιοναράκης (επιμ.), Πρακτικά Εισηγήσεων 2ου Πανελληνίου Συνεδρίου για την ανοικτή και εξ αποστάσεως εκπαίδευση (σελ. 371-381). Αθήνα: Εκδόσεις Προπομπός.
Δ.Ε.Π.Π.Σ.-Α.Π.Σ. (ΦΕΚ 304/Β/13-03-2003). Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών (Δ.Ε.Π.Π.Σ.) και Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών (Α.Π.Σ.) για την υποχρεωτική εκπαίδευση. Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών Φυσικής Αγωγής στο Δημοτικό Σχολείο.
Διγγελίδης, Ν., Θεοδωράκης, Ι., Ζέτου, Ε., & Δήμας, Ι. (2009). Φυσική Αγωγή Ε΄ & Στ΄ Δημοτικού. Βιβλίο Εκπαιδευτικού. Αθήνα: Οργανισμός Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων.
Figueiredo, M., Lopes, A. S., Firmina, R., & DeSousa, S. (2004). Things we know about the cow: Concept mapping in a preschool setting. In A. J. Cañas, J. D. Novak & F. M. Gonzalez (Eds), Concept maps: Theory, Methodology, Technology (pp. 163-166). Pamplona, Spain: Universidad Publica de Navarra.
Ζιάκα, Μ., & Πετροπούλου, Στ. (2007). Η Μουσική και ο Χορός ως στοιχεία του Λαϊκού Πολιτισμού μιας περιοχής. Πρακτικά 2ου Πανελληνίου Συνεδρίου Μουσικής Αγωγής «Μουσική Παιδαγωγική στον 21ο αιώνα: προκλήσεις, προβλήματα, προοπτικές». Αθήνα: ΔΙΑΠΛΑΣΗ.
Gomez, G. (2006). An authoring concept mapping kit for the early childhood classroom. In A. J. Cañas & J. D. Novak (Eds.), Concept Maps: Theory, Methodology, Technology (pp. 32-39). Costa Rica: Universidad de Costa Rica.
Hanna, J. L. (1999). Partnering Dance and Education. Intelligent Moves for Changing Times. Champaign, IL: Human Kinetics.
Hannafin, M. J. (1992). Emerging technologies, ISD, and learning environments: Critical perspectives. Educational Technology Research and Development, 40(1), 49-63.
Hare, J. (2006). Toward an understanding of holistic education in the middle years of education. Journal of Research in International Education, 5(3), 23-25.
Huff, A. S., & Jenkins, M. (2002). Mapping strategic knowledge. London: Sage Publications.
Hunter, J., Monroe-Ossi, H., & Fountain, C. (2008). Young Florida naturalists: Concept mapping and science learning of preschool children. In A. J. Cañas, P. Reiska, M. Ahlberg & J. D. Novak (Eds.), Concept Maps: Connecting Educators (pp. 756-763). Finland: Tallinn University.
Θεοχάρη, Α., Αναγνώστου, Π., Λάσκαρη, Σ., Κλεφτάκη, Π., & Πολίτης, Π. (2005). Υπερμεσική και διαθεματική προσέγγιση της διατροφής στα πλαίσια του προγράμματος Αγωγής Υγείας στο Δημοτικό Σχολείο. Πρακτικά 3ου Πανελλήνιου Συνεδρίου των Εκπαιδευτικών για τις ΤΠΕ, «Αξιοποίηση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στη Διδακτική Πράξη» (σελ. 488-496). Σύρος.
Kinchin, I. (2000). Concept Mapping in biology. Journal of Biological Education, 34(2), 61-68.
La Vecchia, L., & Pedroni, M. (2007). Concept Maps as a Learning Assessment Tool. Issues in Informing Science and Information Technology, 4, 307-312.
Lecea, M. B. (2008). Using concept maps to help 3 year old children to adapt to the environment. In A. J. Cañas, P. Reiska, M. Ahlberg & J. D. Novak (Eds.), Concept Maps: Connecting Educators (pp. 262-265). Finland: Tallinn University.
Λεούδη, Ε., & Χατζής, Β. (2016). Χρήση και αξιοποίηση των εκπαιδευτικών λογισμικών εννοιολογικής χαρτογράφησης στη διδακτική πράξη. Πρακτικά Συνεδρίου «Η Εκπαίδευση στην εποχή των Τ.Π.Ε.» ( 5-7 Νοεμβρίου). Αθήνα.
Λιάπη, Β. (2006). Διαβάζω μέσα στο Νερό το Α & το Ω της ζωής μου – Ο χάρτης των εννοιών, μία διδακτική τεχνική με Νέες Τεχνολογίες για τη διερεύνηση των εννοιολογικών πτυχών του θέματός μας, την εξέλιξη και την τελική αξιολόγησή του. Πρακτικά 2ου Συνεδρίου Σχολικών Προγραμμάτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (σελ. 1282-1290). Αθήνα: ΥΠΕΠΘ- Πανεπιστήμιο Αιγαίου με τη συγχρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Λυκεσάς, Γ., & Τυροβολά, Β. (2007). Η θέση του παραδοσιακού χορού στα αναλυτικά προγράμματα της δημοτικής εκπαίδευσης και η εφαρμογή του στην πράξη. Μουσικοπαιδαγωγικά, 5, 102-116.
Lupion, P., & de Cassia, R. (2010). Handbook of Research on Collaborative Learning Using Concept Mapping. New York, USA: Information Science Reference.
Ματσαγγούρας, Η. (2001). Στρατηγικές διδασκαλίας. Η κριτική σκέψη στη Διδακτική Πράξη, Θεωρία και Πράξη της Διδασκαλίας. Αθήνα: Gutenberg.
McLemore, B., Monroe-Ossi, H., Wehry, S., & Hunter, J. (2012). Using concept maps to promote the emergent literacy skills of 3 to 5 year old children. In A. J. Cañas, J. D. Novak & J. Vanhear (Eds.), Concept Maps: Theory, Methodology, Technology (pp. 460-467). Malta: University of Malta.
Μικρόπουλος, Α., & Μπέλλου, Ι. (2010). Σενάρια διδασκαλίας με υπολογιστή. Αθήνα: Εκδόσεις Κλειδάριθμος.
Mintzes, J., Wandersee, J., & Novak, J. (2000). Assessing Science Understanding: A
Human Constructivist View. Cambridge, USA: Academic Press.
Μπάκολης, Α., Σταμοβλάσης, Δ., & Τσαπαρλής, Γ. (2002). Κατηγοριοποίηση προβλημάτων χημικής ισορροπίας με χρήση εννοιολογικών χαρτών εννοιών: Επίδραση στην επίδοση των μαθητών. Πρακτικά 3ου Πανελλήνιου Συνεδρίου για τη Διδακτική των Φυσικών Επιστημών και την Εφαρμογή των Νέων Τεχνολογιών στην Εκπαίδευση (σελ. 455-462). Ρέθυμνο: Πανεπιστήμιο Κρήτης.
Μπούρας, Α. (2003). Συμβολή στη μελέτη της απόδοσης των τελειόφοιτων μαθητών της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης- Ανάλυση χαρακτηριστικών και δεξιοτήτων τους με τη χρήση στατιστικών μεθόδων. Αδημοσίευτη Μεταπτυχιακή Διατριβή, Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα, Ελλάδα.
Nicoll, G., Francisco, J., & Nakhlem, M. (2001). An investigation of the value of using concept maps in general chemistry. Journal of Chemical Education, 78(8), 1111-1117.
Novak, J. D. (1998). Learning, creating, and using knowledge: Concept maps as facilitative tools in schools and corporations. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
Novak, J. D. (1990). Concept mapping: a useful tool for science education. Journal of Research in Science Teaching, 27(10/12), 937-950.
Novak, J., & Gowin, D. (1984). Learning how to Learn. New York: Cambridge University Press.
Pancratius, W. (1990). Building an organized knowledge base: concept mapping and achievement in secondary school Physics. Journal of Research in Science Teaching, 27(4), 315-333.
Πετροπούλου, Ο., Κασιμάτη, Α., & Ρετάλης, Σ. (2015). Ο Εννοιολογικός Χάρτης (Concept Map) ως Εργαλείο Αξιολόγησης της Επίδοσης των Εκπαιδευομένων. Στο Ο. Πετροπούλου, Α. Κασιμάτη & Σ. Ρετάλης (επιμ.), Σύγχρονες μορφές εκπαιδευτικής αξιολόγησης με αξιοποίηση εκπαιδευτικών τεχνολογιών (Κεφ. 7). Αθήνα: Κάλλιπος, Ανοικτές Ακαδημαϊκές Εκδόσεις. Ανακτήθηκε από: http://hdl.handle.net/11419/238
Πουλής, Π. (2011). Εκπαιδευτικό Δίκαιο και Θεσμοί (Ε΄ έκδ.). Αθήνα: Εκδόσεις Σάκκουλα.
Riley, N., & Ahlberg, M. (2004). Investigating the use of ICT-based concept mapping techniques on creativity in literacy tasks. Journal of Computer Assisted Learning, 20(4), 244-256.
Roth, M., & Roychoudhury, A. (1992). The social construction of scientific concepts or the concept map as a conscription device and tool for social thinking in high school science. Science Education, 76(5), 531-557.
Royce, P. A. (2005). Η ανθρωπολογία του χορού (Μ. Ζωγράφου, επιμ. & μεταφρ.). Αθήνα: Νήσος.
Safayeni, F., Derbentseva, N., & Cañas, A. (2005). A theoretical note on concepts maps and the need for cyclic concept maps. Journal of Research in Science Teaching, 42(7), 741- 766.
Saw, G. P. (2013). A Frame Work Of Holistic Education. International Journal of Innovative Research & Development, 2(8), 69-74.
Serrano, R. M., Ruiz, R. O., & Romera, E. M. (2010). Competencia linguistic y dominio preconceptual: trabajando mapas conceptuales en Educación Infantil Language proficiency and pre-coceptual mastery: working with concept maps in Early Childhood Education. Revista de Educación, 353, 589-613.
Starr, R. R., & De Oliveira, J. M. P. (2013). Concept maps as the first step in an ontology construction method. Information systems, 38(5), 771-783.
Τσεκούρα, Ο. (2006). Συνεργατικές δραστηριότητες με εκπαιδευτικό λογισμικό στο νηπιαγωγείο: Μια μελέτη περίπτωσης. Αδημοσίευτη Μεταπτυχιακή Διατριβή, Πανεπιστήμιο Πατρών, Πάτρα, Ελλάδα.
Τσιγγίδου, Σ., Αντωνίου, Π., Μιχαλοπούλου, Μ., & Κώστα, Γ. (2013). Χρήση της εννοιολογικής χαρτογράφησης στην προσχολική αγωγή: Θεωρητική προσέγγιση και βιβλιογραφική ανασκόπηση. Επιστημονικό Εκπαιδευτικό Περιοδικό «Εκπαιδευτικός κύκλος», 1(2), 69-80.
UNESCO (1996). The four pillars of education. In Learning: The Treasure Within: Report to UNESCO of the International Commission on Education for the Twenty First Century (pp. 85-97). Paris: UNESCO Publishing.
Wallace, J., & Mintzes, J. (1990). The concept map as a research tool: Exploring conceptual change in biology. Journal of Research in Science Teaching, 27(10), 1033-1052.
Χατζή, Μ. (2018). Οι Εννοιολογικοί χάρτες στη διδασκαλία της ιστορίας: Μια εμπειρική μελέτη. Αδημοσίευτη Μεταπτυχιακή Διατριβή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης – Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Θεσσαλονίκη, Ελλάδα.
Χριστιάς, Ι. (2001). Εισαγωγή στην Επιστήμη της Αγωγής. Αθήνα: Εκδόσεις Γρηγόρη.
Λήψεις
Δημοσιευμένα
Πώς να δημιουργήσετε Αναφορές
Τεύχος
Ενότητα
Άδεια
Οι Συγγραφείς που δημοσιεύουν εργασίες τους σε αυτό το περιοδικό συμφωνούν στους παρακάτω όρους:
α. Οι Συγγραφείς διατηρούν τα Πνευματικά Δικαιώματα και χορηγούν στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης ενώ ταυτόχρονα τα πνευματικά δικαιώματα της εργασίας προστατεύονται σύμφωνα με την Creative Commons Attribution License που επιτρέπει σε τρίτους - αποδέκτες της άδειας να χρησιμοποιούν την εργασία όπως θέλουν με την προϋπόθεση της διατήρησης των διατυπώσεων που προβλέπονται στην άδεια σχετικά με την αναφορά στον αρχικό δημιουργό και την αρχική δημοσίευση σε αυτό το περιοδικό.
β. Οι Συγγραφείς μπορούν να συνάπτουν ξεχωριστές, και πρόσθετες συμβάσεις και συμφωνίες για την μη αποκλειστική διανομή της εργασίας όπως δημοσιεύτηκε στο περιοδικό αυτό (π.χ. κατάθεση σε ένα ακαδημαϊκό καταθετήριο ή δημοσίευση σε ένα βιβλίο), με την προϋπόθεση της αναγνώρισης και την αναφοράς της πρώτης δημοσίευσης σε αυτό το περιοδικό.
γ. Το περιοδικό επιτρέπει και ενθαρρύνει τους Συγγραφείς να καταθέτουν τις εργασίες τους μέσω διαδικτύου (π.χ. σε ένα ακαδημαϊκό καταθετήριο ή στους προσωπικές τους ιστοσελίδες) πριν και μετά από τις διαδικασίες της δημοσίευσης, καθώς αυτό μπορεί να οδηγήσει σε παραγωγική ανταλλαγή ιδεών και σκέψεων καθώς επίσης και σε γρηγορότερη και μεγαλύτερη χρήση και ευρετηρίαση της δημοσιευμένης εργασίας
