Από την Εθνική Οργάνωση Νεολαίας (ΕΟΝ) του Μεταξικού καθεστώτος (1936 – 1941) στο Σώμα Ελλήνων Αλκίμων (ΣΕΑ) της Δικτατορίας των Συνταγματαρχών (1967 – 1974): Εκπαιδευτικά και οργανωτικά ζητήματα.
Περίληψη
Σκοπός της έρευνας ήταν η συλλογή και επεξεργασία στοιχείων σχετικά με την οργάνωση και εκπαίδευση της Εθνικής Οργάνωσης Νέων (ΕΟΝ) και με το Σώμα Ελλήνων Αλκίμων (ΣΕΑ) κατά τη διάρκεια ολοκληρωτικών καθεστώτων στην Ελλάδα (Μεταξά 1936-1941 και της στρατιωτικής δικτατορίας των Συνταγματαρχών 1967-1974). Διερευνήθηκαν οι προσπάθειες ένταξης των νέων σε ΕΟΝ και ΣΕΑ, όπου υπήρχε στρατιωτικού τύπου οργάνωση και ιεραρχία. Μελετήθηκαν οι προσπάθειες ένταξης των νεολαιών σε αυτές τις παραστρατιωτικές οργανώσεις, η εκπαίδευση στελεχών, η συμμετοχή των νέων σε εκδηλώσεις τοπικού ή εσωτερικού χαρακτήρα (αθλητικοί αγώνες, συγκεντρώσεις, παρελάσεις, κατασκηνώσεις) αλλά και πανελλήνιου βεληνεκούς (συμμετοχή σε αθλητικούς αγώνες, οργάνωση συνεδρίων). Αναλύθηκαν και καταγράφηκαν οι τρόποι που χρησιμοποιήθηκαν για την πειθάρχηση, τον έλεγχο και γενικότερα τη χειραγώγηση της νεολαίας. Εξετάστηκαν οι προσπάθειες διαπαιδαγώγησης και προπαγάνδας υπέρ των καθεστώτων, όπως επίσης ο έλεγχος της εκπαιδευτικής διαδικασίας μέσα στις οργανώσεις των νεολαιών. Δυο ήταν οι βασικοί άξονες των «καθεστώτων» που εκφράστηκαν με κοινωνικές παρεμβάσεις. Ο ένας αφορούσε τον κοινωνικό έλεγχο, που τις περισσότερες φορές είχε κατασταλτικό χαρακτήρα δραστηριοτήτων των νεολαιών. Ο άλλος, με προληπτικό και αναμορφωτικό χαρακτήρα, στόχευε τον εκσυγχρονισμό της κοινωνίας μέσω των ελεγχόμενων οργανώσεων της νεολαίας. Και στις δυο περιόδους έρευνας, οι οργανώσεις νέων (ΕΟΝ και ΣΕΑ), υπήρξαν ένα πεδίο καινοτόμων παρεμβάσεων για την εφαρμογή ιδεών, πρακτικών και τον προσανατολισμό τους σε ένα νέο – υποθετικό τρόπο ζωής, που εμπεριείχε πειθαρχία, δράσεις, πίστη σε αρχές και ιδανικά του έθνους, και την οργανωμένη άθληση. Οι εκδηλώσεις των νεολαιών έγιναν εστίες κοινωνικού μετασχηματισμού σε ένα νέο προτεινόμενο τρόπο ζωής και κοινωνικής συμπεριφοράς, θέλοντας να εξαφανίσει ταξικές διαφορές, ενισχύοντας τις σχέσεις των δυο φύλων και συγκροτούσε μορφές συλλογικότητας που οργάνωναν τους ανθρώπους των τοπικών κοινωνιών κατευθύνοντάς τους προς τις αρχές του ολοκληρωτισμού.Αναφορές
Βιβλία – Άρθρα – Διατριβές
Albanidis, Εvangelos, & Ioannidis Panagiotis: “The role of sport in the totalitarian regime of Metaxas in Greece (1936-1941) compared to National Socialism in Germany”, in: 32 Aloma, 2 (2014), 15-23.
Anastasakis, Othon Evangelos: Authoritarianism in 20th century Greece: Ideology and education under the dictatorships of 1936 and 1967, PhD Thesis, London School of Economics and Political Science, University of London, London 1992.
Αγγελής, Βαγγέλης: «Εθνική Οργάνωση Νεολαίας (ΕΟΝ) 1936-1941», στο: Β. Καρδάσης-Α. Ψαρομήλιγκος (επιμ.), Η Δικτατορία του Μεταξά. Νεολαία, Ιδεολογία, Αισθητική, Ελευθεροτυπία, Αθήνα 2010, σελ. 39-68.
Αγγελής, Βαγγέλης: Γιατί χαίρεται ο κόσμος και χαμογελάει, πατέρα ..., Βιβλιόραμα, Αθήνα 2006.
Αλιβιζάτος, Νικόλαος: Οι πολιτικοί θεσμοί σε κρίση 1922-1974, Θεμέλιο, Αθήνα 1995.
Βατικώτης, Παναγιώτης: Μια πολιτική βιογραφία του Ιωάννη Μεταξά, Ευρασία, Αθήνα 2005.
Γιαννακόπουλος Ανέστης, Αλμπανίδης Ευάγγελος: «Η θέση – σχέση του αθλητισμού στα Σώματα Ελλήνων Αλκίμων στην Ελλάδα κατά τη περίοδο της Δικτατορίας (1967-1974)», στο: Πρακτικά 27ου ΔΣΦΑΑ της ΣΕΦΑΑ του ΔΠΘ, Κομοτηνή 10-12 Μαΐου 2019, σελ. 428-433.
Δράκος, Εμμανουήλ: Αθλητισμός και Νιάτα, τ. 1, Γενική Γραμματεία Αθλητισμού, Αθήνα 1971.
Ζαϊμάκης, Ιωάννης: Κρατικός παρεμβατισμός, νεολαία και αθλητισμός στη Μεταξική περίοδο, Η περίπτωση της ΕΟΝ στο Ηράκλειο, Θεμέλιο, Αθήνα 2010.
Ζήλιας, Σύλλας, Ιερεμίας, Αλέκος, Καρατζάς Χρήστος: Ιστορία του Φοιτητικού μας Κινήματος, Νέο Φοιτητικό Κίνημα, Αθήνα 1975.
Ζορμπαλάς, Σταύρος: Ο Νεοφασισμός στην Ελλάδα (1967-1974), Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 1978.
Ιωαννίδης, Παναγιώτης: Άθληση και ολοκληρωτικό κράτος: ο ρόλος της άθλησης στο Μεταξικό καθεστώς, στα πλαίσια της ιδεολογίας των εθνικιστικών κινημάτων του Ευρωπαϊκού μεσοπολέμου και οι συσχετίσεις με την ιδανική πολιτεία του Πλάτωνα, Μεταπτυχιακή διατριβή, ΤΕΦΑΑ Κομοτηνής, Κομοτηνή 2008.
Καγκαλίδου, Ζαφειρούλα: Εκπαίδευση και πολιτική. Η περίπτωση του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου, Αφοι Κυριακίδη, Αθήνα 1999.
Κολιόπουλος, Ιωάννης: «Εσωτερικές και εξωτερικές εξελίξεις από την 1η Μαρτίου 1935 ως την 28η Οκτωβρίου 1940», στο: Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ. 15, Αθήνα 1978, σελ. 358-453.
Κοντού, Γεωργία: Η πολιτική και κοινωνική ιδεολογία της 4ης Αυγούστου και ο τρόπος με τον οποίο αυτή επηρέασε την εκπαίδευση και τη νεολαία (Ε.Ο.Ν.), Διδακτορική διατριβή, Σχολή Φιλοσοφική, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Ιωάννινα 2013.
Neveu, Erik: Κοινωνιολογία των κοινωνικών κινημάτων και ιστορίες κινημάτων από το μεσαίωνα μέχρι σήμερα, Σαββάλας, Αθήνα 2010.
Λεντάκης, Ανδρέας: Παρακρατικές οργανώσεις και 21η Απριλίου, Καστανιώτης, Αθήνα 1975.
Λιναρδάτος, Σπύρος: 4η Αυγούστου, Θεμέλιο, Αθήνα 1988.
Μανιαδάκης, Κωνσταντίνος: «Ένας αποκαλυπτικός λόγος – Νεολαία της χθες και Νεολαία της σήμερον», στο: Το Νέον Κράτος 17 (1939), σελ.1441-1552.
Μαχαίρα, Ελένη: Η Νεολαία της 4ης Αυγούστου. Φωτογραφίες, Ιστορικό Αρχείο Ελληνικής Νεολαίας Νέας Γενιάς-Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς, Αθήνα 1987.
Μελετόπουλος, Μελέτης: Η δικτατορία των Συνταγματαρχών, Παπαζήσης, Αθήνα, 2008.
Μεταξάς, Ιωάννης: Λόγοι και Σκέψεις, τ. 2, Γκοβόστης, Αθήνα 1939.
Μπαλτά, Αθανασία: «Η ΕΟΝ: προπαγάνδα και πολιτική διαφώτιση» στο: Χάγκεν Φλάισερ - Νίκος Σβορώνος (επιμ.), Η Ελλάδα 1936 – 1944. Δικτατορία, Κατοχή, Αντίσταση, Πρακτικά Διεθνούς Συνεδρίου, ΜΙΑΤΕ, Αθήνα 1984, σελ.70-85.
Μπαμπινιώτης, Γεώργιος: Ετυμολογικό Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, Κέντρο Λεξικολογίας, Αθήνα 2009.
Πανοπούλου, Αγγελική – Τσικνάκης, Κώστας: Ελληνικός Νεανικός Τύπος (1936-1941), Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού, Αθήνα 1992.
Παπαδάκης, Βασίλης: «Απολογισμός τριετίας», στο: Το Νέον Κράτος 24 (1939), σελ. 497-584.
Παπαδημητρίου, Δέσποινα: Από το λαό των νομιμοφρόνων στο έθνος των εθνικοφρόνων. Η συντηρητική σκέψη στην Ελλάδα 1922-1967, εκδ. Σαββάλας, Αθήνα 2006.
Παυλίδου, Ευθυμία: Σχολείο και ΕΟΝ: μέσα ιδεολογικής χειραγώγησης του μεταξικού καθεστώτος, Μεταπτυχιακή διατριβή ΑΠΘ, Θεσσαλονίκη 2007.
Πετράκη, Μαρία: Ο Ιωάννης πίσω από τον Μεταξά, Καθημερινή, Αθήνα 2014.
Πετρίδης, Παύλος: Ιστορικά - πολιτικά ντοκουμέντα: ΕΟΝ. Η φασιστική νεολαία Μεταξά, University Studio Press, Θεσσαλονίκη 2000.
Πετρίδης, Παύλος: Πολιτικές Δυνάμεις και Συνταγματικοί Θεσμοί στη Νεώτερη Ελλάδα (1844-1940), Σάκκουλα, Θεσσαλονίκη 1992.
Πλάτων: Νόμοι, 673a, 803e.
Πλεύρης, Κωνσταντίνος: Γεγονότα 1965-1977. Τα άγνωστα παρασκήνια, Ήλεκτρον, Αθήνα 2009.
Πλουμίδης, Σπυρίδων: Το καθεστώς Ιωάννη Μεταξά (1936-1941), Εστία, Αθήνα 2016.
Ράλλης, Γεώργιος: Κοιτάζοντας πίσω, Ερμείας, Αθήνα 2006.
Stanley, Payne: Μια Ιστορία του Φασισμού 1914–1945, Φιλίστωρ, Αθήνα 2000.
Vescovi, Roberta: “Children into Soldiers: Sport and Fascist Italy”, in: Antony J. Mangan (ed.): Militarism, Sport, Europe, Frank Cass, London 2003, pp. 166-186.
Αρχειακές πήγες
ΑΣΚΙ (Αρχείο Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας)
Βιβλιοθήκη ΤΕΦΑΑ Κομοτηνής
ΓΑΚ Αλεξανδρούπολης.
Εφημερίδες – Περιοδικά
Εφημερίδα Ελεύθερο Βήμα, 1936.
Εφημερίδα Καθημερινή, 1939.
Περιοδικό Φαλαγγιτική Επιθεώρισις, 1940
Περιοδικό Αθλητισμός και Νιάτα, 1968-1972.
Περιοδικό ΕΒΡΟΣ, 1971.
Περιοδικό Η Νεολαία, 1938-1941.
Περιοδικό Πρόσκοπος, 1975.
Πρακτικά – Νόμοι – ΦΕΚ
Πρακτικά – Β’ Διάσκεψις Περιφερειακών Διοικητικών και Διοικητριών της ΕΟΝ, 1940.
Πρακτικά διεθνούς συμποσίου «Ιστορικότητα της παιδικής ηλικίας και της νεότητας», 1986.
ΑΝ 334/10.11.1936
ΑΝ 2945/1939
ΦΕΚ 499/10.11.1936
ΦΕΚ 461/9.12.1938
ΦΕΚ 460/30.10.1939
Λήψεις
Δημοσιευμένα
Πώς να δημιουργήσετε Αναφορές
Τεύχος
Ενότητα
Άδεια
Οι Συγγραφείς που δημοσιεύουν εργασίες τους σε αυτό το περιοδικό συμφωνούν στους παρακάτω όρους:
α. Οι Συγγραφείς διατηρούν τα Πνευματικά Δικαιώματα και χορηγούν στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης ενώ ταυτόχρονα τα πνευματικά δικαιώματα της εργασίας προστατεύονται σύμφωνα με την Creative Commons Attribution License που επιτρέπει σε τρίτους - αποδέκτες της άδειας να χρησιμοποιούν την εργασία όπως θέλουν με την προϋπόθεση της διατήρησης των διατυπώσεων που προβλέπονται στην άδεια σχετικά με την αναφορά στον αρχικό δημιουργό και την αρχική δημοσίευση σε αυτό το περιοδικό.
β. Οι Συγγραφείς μπορούν να συνάπτουν ξεχωριστές, και πρόσθετες συμβάσεις και συμφωνίες για την μη αποκλειστική διανομή της εργασίας όπως δημοσιεύτηκε στο περιοδικό αυτό (π.χ. κατάθεση σε ένα ακαδημαϊκό καταθετήριο ή δημοσίευση σε ένα βιβλίο), με την προϋπόθεση της αναγνώρισης και την αναφοράς της πρώτης δημοσίευσης σε αυτό το περιοδικό.
γ. Το περιοδικό επιτρέπει και ενθαρρύνει τους Συγγραφείς να καταθέτουν τις εργασίες τους μέσω διαδικτύου (π.χ. σε ένα ακαδημαϊκό καταθετήριο ή στους προσωπικές τους ιστοσελίδες) πριν και μετά από τις διαδικασίες της δημοσίευσης, καθώς αυτό μπορεί να οδηγήσει σε παραγωγική ανταλλαγή ιδεών και σκέψεων καθώς επίσης και σε γρηγορότερη και μεγαλύτερη χρήση και ευρετηρίαση της δημοσιευμένης εργασίας
